Nazwy handlowe: Miansec, Lerivon, Deprexolet, Miansegen
Mechanizm działania: nacisk na regulację neuroprzekaźników
Mianseryna to czteropierścieniowy lek przeciwdepresyjny o unikalnym mechanizmie działania i wyraźnym działaniu sedatywnym. Często porównywana jest do mirtazapiny, ponieważ oba leki wpływają na receptory alfa-2-adrenergiczne, jednak istnieją istotne różnice zarówno na poziomie biochemicznym, jak i klinicznym. W przeciwieństwie do inhibitorów wychwytu zwrotnego monoamin, mianseryna zwiększa aktywność serotoniny i noradrenaliny w inny sposób — poprzez blokowanie presynaptycznych receptorów alfa-2, co znosi hamujące sprzężenie zwrotne i sprzyja dalszemu uwalnianiu neuroprzekaźników. Dodatkowo lek oddziałuje na receptory serotoninowe (szerzej i silniej niż mirtazapina), a także aktywnie blokuje receptory histaminowe H1.
Efekty kliniczne
Do głównych efektów terapeutycznych mianseryny należy łagodzenie depresji (szczególnie z anhedonią), silne działanie uspokajające, poprawa struktury snu oraz częściowe zmniejszenie lęku. Mimo to jej siła przeciwdepresyjna jest ogólnie mniejsza niż mirtazapiny. Jednak jej wpływ na objawy anhedonii — uczucie „pustki” emocjonalnej lub niemożność odczuwania przyjemności — sprawia, że ma szczególną wartość w określonych sytuacjach klinicznych.
Działanie uspokajające mianseryny ujawnia się głównie na początku terapii, a następnie może słabnąć. Warto przy tym podkreślić, że działanie sedacyjne i przeciwlękowe to nie to samo — mianseryna skutecznie wywołuje efekt nasenny, ale nie zawsze przynosi ulgę w stanach lękowych.
Zaburzenia snu — jak działa mianseryna
Lek jest często stosowany właśnie przy zaburzeniach snu. W niskich dawkach (do 30 mg) działa jako środek nasenny, zwłaszcza przy przebudzeniach nocnych i wczesnoporannych. Jednak jego wpływ na sam proces zasypiania jest słabszy, zwłaszcza gdy bezsenność ma podłoże lękowe.
Szczytowe działanie leku pojawia się po 2–4 godzinach od przyjęcia, co należy uwzględnić przy planowaniu godziny przyjmowania. Efekt może trwać nawet do 10 godzin, dlatego senność poranna jest częstym zjawiskiem. W pierwszych tygodniach terapii może występować senność w ciągu dnia, co wiąże się ze zmianą fazy snu REM, ale z czasem organizm zazwyczaj się adaptuje.
Główne wskazania
- depresje inwolucyjne i somatyzowane;
- zaburzenia z anhedonią i obniżonym nastrojem;
- bezsenność z nocnymi przebudzeniami;
- stany depresyjno-lękowe i reaktywne;
- profilaktyka migren (w niektórych przypadkach).
Działania niepożądane
Najczęstszym i najbardziej zauważalnym działaniem niepożądanym jest senność, która może być zarówno pomocna, jak i uciążliwa — w zależności od sytuacji. Zwiększenie masy ciała również występuje dość często i może być bardziej nasilone niż w przypadku mirtazapiny. W przeciwieństwie do niej, mianseryna nie wpływa korzystnie na libido, a w niektórych przypadkach może je nawet obniżać.
Rzadkim, ale istotnym powikłaniem jest spadek liczby leukocytów, który może objawiać się zwiększoną podatnością na infekcje. Ponadto przy nagłym odstawieniu leku możliwy jest długotrwały zespół odstawienny, dlatego zakończenie terapii powinno być stopniowe.
Dawkowanie i schemat przyjmowania
Miancerinę przyjmuje się raz dziennie — wieczorem, z uwagi na jej działanie uspokajające. Okres półtrwania wynosi około 32 godziny, a stężenie stabilne osiągane jest po 2–3 tygodniach.
Działanie nasenne pojawia się przy dawkach do 30 mg. Aby osiągnąć efekt przeciwdepresyjny, konieczne są dawki 60–90 mg. Zwiększanie dawki odbywa się co kilka dni, zazwyczaj o 15 mg. Jeśli po 2–3 tygodniach nie obserwuje się poprawy, kontynuuje się stopniową titrację do maksymalnej zalecanej dawki (90 mg).
Zaletą mianseryny jest także to, że zazwyczaj jest lepiej tolerowana we wczesnej fazie terapii w porównaniu do wielu innych leków przeciwdepresyjnych, w tym mirtazapiny.
Podsumowanie
Miancerina może być wartościowym narzędziem w leczeniu depresji, szczególnie tej z towarzyszącymi zaburzeniami snu i anhedonią. Jej silne działanie sedatywne sprawia, że jest przydatna w leczeniu przewlekłej bezsenności, jednak wymaga ostrożności przy stosowaniu w ciągu dnia ze względu na ryzyko senności. W Centrum Psychiatrii i Psychoterapii Plexus w Warszawie pomagamy dobrać najodpowiedniejsze leczenie na podstawie obrazu klinicznego, indywidualnych cech biologicznych i wrażliwości pacjenta na terapię. Prowadzimy konsultacje w języku polskim i rosyjskim — stacjonarnie w Warszawie oraz online.