Nazwy handlowe: Mirtazapine Teva, Mirtazapine Aurovitas, Mirtor, Mirtagen, Mirzaten, Remirta, Mirtasad, Mirtamerck, Remeron, Esprital
Mirtazapina: antydepresant z unikalnym podejściem
Mirtazapina to jeden z czterocyklicznych antydepresantów o dość interesującym i nietypowym mechanizmie działania. W przeciwieństwie do większości antydepresantów, które działają poprzez blokowanie wychwytu zwrotnego monoamin, mirtazapina wpływa na presynaptyczne receptory alfa-2 adrenergiczne. Co to oznacza? Wyobraź sobie, że gdy poziom serotoniny lub noradrenaliny w szczelinie synaptycznej osiąga określony poziom, te receptory alfa-2 „rozumieją”, że można zatrzymać wydzielanie nowych neuroprzekaźników. Jednak mirtazapina blokuje te receptory, a wydzielanie serotoniny i noradrenaliny trwa dalej, co prowadzi do zwiększenia ich stężenia.
Ale na tym jego działanie się nie kończy. Mirtazapina oddziałuje na wiele innych receptorów. Na przykład blokuje receptory serotoninowe 5-HT2 i 5-HT3. Jest to ważne, ponieważ dzięki temu działaniu zmniejsza ryzyko skutków ubocznych ze strony przewodu pokarmowego, takich jak nudności czy wymioty. Stymuluje również receptory 5-HT1, co dodatkowo wzmacnia działanie antydepresyjne i przeciwlękowe.
Kolejny istotny aspekt to blokowanie receptorów histaminowych H1, co wyjaśnia jego silne działanie uspokajające, zwiększenie apetytu, a w konsekwencji przyrost masy ciała. Z drugiej strony nie wpływa na receptory alfa-1 adrenergiczne, co odróżnia go od trójpierścieniowych antydepresantów i zmniejsza ryzyko hipotensji ortostatycznej i zawrotów głowy.
Główne efekty
Działanie antydepresyjne pojawia się stosunkowo szybko. Już po tygodniu można zauważyć pierwsze zmiany, choć pełny efekt rozwija się w ciągu 3-4 tygodni. To sprawia, że mirtazapina jest szczególnie cenna w przypadkach depresji z anhedonią, spowolnieniem psychomotorycznym i brakiem energii. Pacjenci często zgłaszają poprawę nastroju, wzrost motywacji i aktywność już przy dawkach 30-45 mg.Działanie nasenne to kolejny ważny aspekt. Lek ten dosłownie pomaga zasnąć, ale warto zrozumieć różnicę między działaniem uspokajającym a nasennym. Działanie uspokajające zanika z czasem (szczególnie przy zwiększeniu dawki), natomiast efekt nasenny utrzymuje się przez cały okres leczenia.Charakterystyczne dla tego działania nasennego jest to, że nie występuje ono od razu po zażyciu tabletki. Jeśli lek został przyjęty na czczo, efekt pojawia się szybciej – w ciągu godziny. Jeśli wraz z posiłkiem, może to zająć 2-3 godziny. Dlatego lek przyjmuje się na noc.
Kiedy wskazana jest mirtazapina:
- Trudne do leczenia depresje, szczególnie z wyraźnym spowolnieniem psychomotorycznym i anhedonią.
- Zaburzenia lękowo-depresyjne, zwłaszcza w początkowych etapach terapii.
- Depresje hipochondryczne, przy których zapewnia trwałą remisję i zmniejsza ryzyko nawrotów.
- Zaburzenia snu (zarówno pierwotne, jak i wtórne).
Mirtazapina jest szczególnie przydatna w praktyce geriatrycznej. U osób starszych często występują depresje z lękiem, bezsennością i skargami hipochondrycznymi, na które mirtazapina działa wyjątkowo dobrze. Co więcej, nie wykazuje działania cholinolitycznego, co jest istotne dla tej grupy pacjentów.Lek ten jest również stosowany w leczeniu zaburzeń seksualnych, które pojawiają się w wyniku depresji lub stosowania innych antydepresantów (np. SSRI). W połączeniu z nimi pomaga zniwelować anorgazmię, obniżone libido i inne problemy.
Kombinacje i efekt synergiczny
Jedną z najbardziej znanych kombinacji jest „kalifornijskie paliwo rakietowe” – połączenie mirtazapiny i wenlafaksyny. Wenlafaksyna blokuje wychwyt zwrotny serotoniny i noradrenaliny, a mirtazapina dodatkowo zwiększa ich stężenie poprzez działanie na receptory alfa-2. Dodatkowo razem zwiększają poziom dopaminy, co znacząco wzmacnia ogólny efekt antydepresyjny.Mirtazapina jest również często łączona z SSRI w celu złagodzenia skutków ubocznych i wzmocnienia działania przeciwlękowego. Pozwala to zminimalizować ryzyko apatii i anhedonii, które mogą wystąpić w wyniku tłumienia dopaminy na tle wysokich dawek serotoniny.
Skutki uboczne
Przyrost masy ciała to prawdopodobnie największy problem. Mirtazapina stymuluje apetyt poprzez blokadę receptorów histaminowych H1 i zmienia procesy metaboliczne, co prowadzi do przyrostu masy ciała. Aby temu przeciwdziałać, stosuje się metforminę lub betahistynę. Należy jednak zauważyć, że te leki jedynie zapobiegają przyrostowi wagi, ale nie pomagają jej zredukować.Senność to kolejny powszechny efekt uboczny, który zazwyczaj mija po kilku tygodniach.Wzdęcia – to indywidualna reakcja organizmu, która może występować niezależnie od dawki. Jeśli wzdęcia są bardzo uciążliwe, konieczna może być zmiana leku.Co ciekawe, mirtazapina prawie nie powoduje takich skutków ubocznych jak zaburzenia funkcji seksualnych, nudności, wymioty, suchość w ustach czy zaparcia. To duża przewaga nad SSRI i trójpierścieniowymi antydepresantami.
Zasady przyjmowania
Dawka początkowa to 15 mg na noc. W tej dawce działa jako środek nasenny i uspokajający, ale działanie antydepresyjne w takich dawkach jest mało prawdopodobne. Jeśli potrzebne jest działanie antydepresyjne, dawkę należy zwiększyć do 30-45 mg.W ciężkich przypadkach dawka może zostać zwiększona do 60-90 mg. Okres półtrwania leku wynosi 30-40 godzin, więc wystarczy jedna dawka na dobę.Pierwsze oznaki poprawy pojawiają się już po tygodniu, ale pełny efekt rozwija się pod koniec pierwszego miesiąca. Działanie nasenne jest odczuwalne od pierwszego dnia stosowania.
Podsumowanie
Mirtazapina to silny antydepresant, który działa szybko i skutecznie, szczególnie w przypadkach depresji z wyraźnym spowolnieniem psychomotorycznym, anhedonią i zaburzeniami snu. Dzięki swojej unikalnej mechanice działania jest bezpieczna dla pacjentów w podeszłym wieku, dobrze tolerowana i może być łączona z innymi antydepresantami w celu zwiększenia skuteczności i minimalizacji skutków ubocznych.
Jeżeli chcesz zrozumieć, co dzieje się z Twoim stanem zdrowia lub omówić odpowiednie leczenie, przyjdź do centrum Plexus, które znajduje się w Warszawie — przyjmuje u nas psychiatra mówiący po polsku i po rosyjsku, który pomoże dobrać rozwiązanie komfortowe dla Ciebie.